چکیده: زمانی که سطوح دو جسم بر روی یکدیگر می‌لغزند، بین آن‌ها اصطکاک به وجود می‌آید. با اعمال ارتعاشات التراسونیک به یکی از این دو جسم، نیروی اصطکاک میان سطوح کاهش می‌یابد که وقوع این پدیده در فرآیندهای شکل‌دهی و ماشین‌کاری، کاربرد و مزایای قابل ملاحظه‌ای دارد. بنابراین ارتعاشات التراسونیک را می‌توان به عنوان یک روان‌کار با بازدهی بالاتر و آلایندگی کمتر معرفی نمود. در این پژوهش، تأثیر ارتعاشات التراسونیک بر نیروی شکل‌دهی، ضریب اصطکاک و کرنش پلاستیک در فرآیند خم‌کاری کششی به صورت تجربی مورد مطالعه قرار گرفت. آزمون‌های تجربی تحت شرایط بدون روان‌کار (خشک) و با روان‌کار (نایلون) طراحی شدند. برای تولید، انتقال و اعمال ارتعاشات التراسونیک نیاز به استفاده از تجهیزات التراسونیک مشتمل بر ژنراتور (مولد)، ترانسدیوسر (مبدل)، بوستر (تقویت‌کننده) و هورن (ابزار مرتعش) می‌باشد که اجزای فوق‌الذکر پس از تأمین، طراحی، ساخت و تست به تجهیزات فرآیند خم‌کاری کششی اضافه شدند. به منظور اجرای آزمون‌های تجربی از ورق فولادی گرید DC04 استفاده شد و پس از برش نمونه‌ها، مش‌بندی دایروی به روش چاپ سیلک بر روی آن‌ها انجام شد. کشش نمونه‌های مش‌بندی‌شده در حالت‌های بدون روان‌کار و با روان‌کار و با حضور و بدون حضور ارتعاشات التراسونیک در دو عمق 15 و 21 میلی‌متری انجام شد. نتایج نشان داد که اعمال ارتعاشات التراسونیک در عمق 15 میلی‌متری موجب کاهش 5/12 و 5/4 درصدی نیروی شکل‌دهی به ترتیب تحت شرایط با و بدون استفاده از روان‌کار می‌شود. همچنین، اعمال ارتعاشات التراسونیک در عمق 21 میلی‌متری موجب کاهش 95/7 و 45/13 درصدی نیروی شکل‌دهی به ترتیب تحت شرایط با و بدون استفاده از روان‌کار خواهد شد. علاوه بر این، اعمال ارتعاشات التراسونیک به سنبه شکل‌دهی (هورن) منجر به کاهش 44 و 50 درصدی ضریب اصطکاک به ترتیب در شرایط بدون استفاده و با استفاده از نایلون می‌شود. همچنین به کارگیری سنبه مرتعش موجب توزیع پیوسته کرنش بر روی بلانک می‌شود که شکل‌پذیری بیشتر ورق را در پی خواهد داشت.